24 Aralık 2021, evrenin değiştiği gün olarak tarihe geçecek! Çünkü dünyanın en gelişmiş ve en büyük teleskobu uzaya gönderilecek. Hubble teleskobundan 100 kat daha güçlü olan James Webb Uzay Teleskobu, bugüne kadar hiç göremediğimiz şeyleri görmemizi sağlayacak. Peki bu nasıl olacak? James Webb uzay teleskobu nedir? James Webb uzay teleskobu ne işe yarayacak?
- James Webb teleskobu nedir?
James Webb Uzay Teleskobu bir kızılötesi uzay teleskobudur. Adını 2002'de NASA'nın Apollo programından sorumlu müdürü olan James E. Webb'ten alan JWST, 6.5 metre genişliğinde altın kaplama bir aynayla donatılan kızılaltı bir teleskoptur.
Bu teleskop, Hubble teleskobundan 100 kat daha güçlü olan James Webb Uzay Teleskobu, bugüne kadar hiç göremediğimiz şeyleri görmemizi sağlayacak. Milyarlarca yıl önce evrenin doğduğu ilk zamanları gözlemleyecek. Bir çeşit zaman makinesi gibi çalışarak galaksilerin, yıldızların, gezegenlerin nasıl oluştuğu konusunda şu ana kadar hiç bilmediğimiz şeyleri öğrenmemizi sağlayacak.
- James Webb teleskobu nasıl bunları görecek, nasıl çalışıyor?
1995'te tasarlanan James Webb teleskobunun tamamlanması uzun sürdü, birçok teknik engelle karşılaştı. Önce 2007 yılında fırlatılacağı söylendi ama ertelendi. 2011,2014,2016,2018 ve pandemi derken 2021 yılına kadar ertelendi. Sıfır hata ile çalışması için bu kadar ertelendi ve bu yıl 25 Aralık 2021'de fırlatıldığında L2 (Lagrange noktası 2) konumu etrafında, Güneş'ten uzak, Dünya'nın yörüngesinin 1,5 milyon kilometre ötesinde bir yerde sıkı bir yörüngeye oturacaktır.
Lagrange 2 kısaca L2 noktası adı verilen özel bir bölgede, Dünya’dan 1.5 milyon km uzakta yer alacak. Bu sayede Dünya’nın ve Ay’ın ışığı onu rahatsız etmeyecek, çünkü onun ve Güneş'in daima arkasında kaldığı bir noktada hareket edecek. Fakat o özel bölgeye ulaşabilmesi için Ay’dan yaklaşık 4 kat daha uzağa gönderilmesi gerekiyor.
- James Webb teleskobunun özellikleri nelerdir?
James Webb Teleskobu, boyu yaklaşık olarak 6.5 metreyi bulan ve birbirinden ayrı 18 parçadan meydana gelen bir primer (birincil) aynaya sahip. Bu parçalar şu anda katlı durumda; ama uzaya çıkınca açılıp şekil alacak.
James Webb Teleskobunun Güneş Kalkanı:
James Webb Teleskobu'nun "güneşliği". Bu, en önemli özellik olarak görülüyor; çünkü hem karmaşık bir yapıya sahip hem de bu görevin başarıya ulaşması için çok önemli. Bu devasa, kapton adlı bir maddeden yapılan 5 katmanlı güneşlik yaklaşık olarak bir tenis sahası kadar yer kaplıyor. Bu güneşlik, Güneş'ten gelen ısıyı en az 1 milyon kat kadar azaltabiliyor! Böylece de Webb hem ısınmamış hem de Güneş, Ay ve Dünya'dan gelen kızılötesi radyasyondan korunmuş olacak. Bu gerçekten de kritik bir görev çünkü James Webb Teleskobu'nun işini yapabilmesi için soğuk kalması gerek.
- James Webb Uzay teleskobunun kritik kısmı: Nasıl hiç hata yapmadan görevini 10 yıl sürdürecek?
Hubble uzay teleskobu uzaya gönderildikten sonra arızalanmıştı. Yörüngeye sorunsuzca oturduktan sonra, heyecanla ilk görüntüleri bekleyen bilim insanları, şaşkınlık içerisinde kaldılar. Çünkü görüntü bulanıktı… Sorun kısa sürede tespit edildi ve Hubble dünya yörüngesinde olduğu için bir uzay mekiği gönderilerek astronotlar tarafından tamir edildi. Fakat ondan 2700 kat daha uzağa gidecek olan James Webb teleskobu için böyle bir imkan yok.
Hata payını sıfıra yakın bir hale getirebilmek için çeyrek asır önce tasarlanmaya başlandı. Bu proje sadece NASA’ya ait değil. Her ne kadar adın 1960’lı yıllarda NASA’yı yöneten James Webb’den alıyor olsa da NASA’yla birlikte Avrupa ve Kanada Uzay Ajansları ile dünyanın dört bir tarafından yüzlerce organizasyon tarafından sahiplenilen ve desteklenen bir proje.
1996’dan bu yana sürekli geliştiriliyor, sürekli test ediliyor ve sonunda uzaya fırlatıldı! Umarım hiçbir sorunla karşılaşmadan yörüngeye oturup görüntüler alabilir. James Webb uzay teleskobu sayesinde yaklaşık 13.5 milyar yıl öncesini yani evrenin ilk oluştuğu yılları görebileceğiz. Adeta bir zaman makinesi gibi olacak!İşte bu yüzden James Webb uzay teleskobu çığır açan, evreni değiştiren teleskop.
--Defne Can Öztürk
Comments